Truwerzy to odpowiednicy trubadurów, działający w XII i XIII wieku na północy Francji i tworzący w języku starofrancuskim (podczas gdy trubadurzy w oksytańskim). Pierwsi truwerzy wywodzili się z arystokracji, późniejsi głównie z mieszczaństwa.
Z imienia znamy ponad 260 truwerów, wśród nich m.in. Thibaut de Champagne (Tybald z Szampanii), Colin Muset czy Adam de la Halle (autor słynnej śpiewogry Gra o Robinie i Marion).
Poza pieśniami o miłości pisali też pieśni religijne, śpiewane dysputy czy opisy spotkania rycerza z pasterką. Pod względem formy popularnością cieszyły się zwłaszcza te zawierające refren – rondeau i virelai. Zachowało się ponad 2100 wierszy truwerów, z czego około 1400 wraz z muzyką.
Aussi comme unicorne sui
qui s’esbahist en regardant,
quant la pucele va mirant.
Tant est lié de son ennui
pasmee chiet en son giron;
lors l’ocit on en traïson.
Et moi ont mort d’autel semblant,
Amors et ma dame pour voir;
Mon cuer ont, n’en puis point ravoir.
Jestem jak jednorożec[1],
który w zdumieniu i tęsknocie
spogląda na dziewczę.
Tak jest upojony swym cierpieniem,
że pada zemdlony u jej stóp;
wtedy zostaje zdradziecko zabity.
W taki właśnie sposób zabiły i mnie
Miłość[2] i moja Pani, prawdę mówię,
mają moje serce i nie jestem w stanie go odzyskać.
Dame, quant je devant
vos fui et je vos vi premierement,
mes cuers aloit si tresaillant
qu’il vos remest quant je m’en mui.
Lors fu menés sanz raençon
en la douce chartre en prison,
dont li piler sont de talent
et li huis sont de biau veoir
et li anel de bon espoir.
O Pani, gdy stanąłem przez Tobą
i ujrzałem Cię po raz pierwszy,
moje serce chciało wyskoczyć mi z piersi,
i zostało z Tobą, gdy ja musiałem odjechać.
Zostało uprowadzone, jak bezcenny zakładnik,
do najdroższego więzienia
o kolumnach z pragnienia,
bramach o pięknym widoku
i kajdanach wykutych z nadziei.
De la chartre a la clef Amors,
et si i a mis trois portiers:
Biau Semblant a non li premiers,
et Biautez ceus en fait seignors;
Dangier a mis a l’uis devant,
Un ort felon, vilain, puant,
qui mult est maus et pautoniers.
Cist troi sont et viste et hardi;
mult ont tost un home saisi.
(…)
Klucz do tego więzienia jest w rękach Miłości,
która postawiła tam trzech strażników:
Wdzięczny Wygląd jest z nich pierwszy,
Uroda wszystkim przewodzi,
a przy bramie głównej czuwa Groźny,
niegodziwiec brudny prostak,
śmierdzący łotr, najgorszy łajdak.
Wszyscy trzej są szybcy i śmiali;
schwytać mogą w mgnieniu oka.
(…)
Dame, je ne dout mes riens plus
fors tant que faille a vos amer.
Tant ai apris a endurer
que je sui vostres tout par us;
Et se il vos en pestoit bien,
ne m’en puis je partir por rien
que je n’aie le remenbrer
et que mes cuers ne soit adés
en la prison et de moi pres.
Pani, przed niczym nie drżę tak bardzo
jak przed tym, iż mógłbym Cię zawieść.
Nauczyłem się już tyle znosić,
że cały jestem Wasz.
I nawet jeśli uważasz to za męczące,
nic nie skłoni mnie do odejścia,
bez zachowania w pamięci tego wszystkiego.
Moje serce na zawsze pozostanie
w Twoim więzieniu, a ja blisko niego.
Dame, quant je ne sai guiler,
merciz seroit de saison mes
de soustenir si grevain fes.
O Pani, ponieważ nie potrafię kłamać,
czas nadszedł na moją nagrodę
za noszenie tak ciężkiego brzemienia.
tłum. dr Agnieszka Budzińska-Bennett
[1] Mitologiczne zwierzę, które schwytać można było jedynie za pomocą niewinnego dziewczęcia.
[2] Amors (Miłość), Biau Semblant (Wdzięczny Wygląd), Biautez (Uroda) i Dangier (Groźny) to alegoryczne postaci ze słynnej XIII-wiecznej Powieści o Róży (Roman de la Rose) Wilhelma z Lorris i Jana z Meun. Tłumaczenie imion na podstawie wydania polskiego, które ukazało się nakładem PIW 1997 (Bibliotheca Mundi) w przekładzie M. Frankowskiej-Terleckiej i T. Giermak-Zielińskiej.
(kliknij w jeden z rogów grafiki, aby wyświetlić ją na pełnym ekranie)
Paris, Bibliothèque nationale, fonds français 846 (Chansonnier Cangé), f. 1r
Truwerzy pisali głównie o miłości, podobnie jak trubadurzy. Ba, często to właśnie dzięki przepisywanym przez truwerów i klasztornych skrybów manuskryptom dowiadujemy się o losach trubadurów i ich dziełach. Trubadurzy i truwerzy przez długi czas działali równolegle, ale na twórczość tych drugich znacznie silniej oddziaływał szerszy rozwój kulturalny, rozkwit uniwersytetu paryskiego i ekspansja mieszczaństwa. To dlatego pierwsi truwerzy wywodzili się jeszcze z arystokracji, jednak z czasem do ich grona przenikało coraz więcej mieszczan.
Z imienia znamy ponad 260 truwerów, z których szczególną uwagę zwracają:
Podobnie jak na południu Francji, również na północy znajdziemy kilka poetek-kompozytorek (truwerek), m.in. księżną Lotaryngii, utożsamianą z Gertrudą z Dabo. Także gatunki poetyckie truwerów przypominały te pisane przez trubadurów. Północnofrancuski odpowiednik kunsztownej canso to grand chant (określane współcześnie jako chanson d’amour). Truwerzy pisali też jednak znane nam już mniej wyrafinowane utwory, jak śpiewane dysputy pomiędzy dwoma truwerami (jeu-parti) czy opisy spotkania rycerza z pasterką (pastourelle). W ich repertuarze znajdziemy ponadto wiele pieśni religijnych, zwłaszcza o Maryi i wyprawach krzyżowych. Pod względem formy popularnością cieszyły się przede wszystkim te zawierające refren – rondeau i virelai.
Zachowało się ponad 2100 wierszy truwerów, z czego około 1400 (a więc około 2/3) wraz z muzyką. To kilkakrotnie większy odsetek niż u trubadurów!
Gautier de Coincy – „Ma viële”
Colin Muset – „En may”
Adam de la Halle – „Le jeu de Robin et de Marion” („Robins m’aime Robins m’a”)
[google_map_easy id=”1″]
webdesign by fus&schuss | © 2021-2025 Arkana Melomana
Ciasteczka
Ustawienia cookies
Poniżej możesz dokonać ustawień dotyczących plików cookies innych niż te, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania platformy.Niezbędne
Pliki cookies konieczne do poprawnego działania platformy (np. koszyka lub funkcji logowania). Nie można ich wyłączyć.Analityczne
Pliki cookies odpowiedzialne m.in. za zbieranie informacji dotyczących tego, w jaki sposób użytkownicy wchodzą w interakcję z witryną.Marketingowe
Pliki cookies odpowiedzialne m.in. za dostarczanie spersonalizowanych reklam, które są dostosowane do Twoich zainteresowań.